033 200 30 83
Op 1 mei 2022 is de Wet open overheid (Woo) in werking getreden. In dit artikel kijken we naar het doel van de Woo en de beweging die ermee in gang wordt gezet.
Transparantie en toegankelijkheid
Openheid en transparantie zijn essentieel voor het vertrouwen van de samenleving in de overheid. Daarom is het doel van de Woo om ervoor te zorgen dat bestuursorganen openheid en transparantie nastreven.
Hierbij moeten zij zelf, op eigen initiatief, documentatie binnen een aantal specifieke informatiecategorieën actief openbaar maken[1]. Op deze manier wordt de komende jaren steeds meer overheidsinformatie toegankelijk gemaakt voor iedereen.
Drie Pijlers
Betrouwbaarheid van de informatie die door de overheid wordt verstrekt, komt ook het vertrouwen in de overheid als geheel ten goede. Om de doelen van de Woo te bereiken – een open en transparante overheid - erkent de wet dat een goede informatiehuishouding daarbij van belang is.
In dit licht bepaalt de Woo onder meer een algemene zorgplicht van de bestuursorganen om:
- Documenten in goede, geordende en toegankelijke staat te houden;
- Maatregelen te treffen die resulteren in duurzame toegankelijkheid van digitale documenten;
- Ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de informatie actueel, nauwkeurig en vergelijkbaar is.
Actief en uit eigen beweging openbaar maken
Met de plicht van actieve openbaarmaking van overheidsinformatie wordt er een nieuwe koers ingeslagen ten opzichte van de Wet openbaar bestuur (Wob). Bij de Wob had de overheid namelijk alleen de wettelijke plicht om op verzoek informatie aan te leveren. Met de invoering van de Woo is de Wob weliswaar tegelijkertijd ingetrokken, waarbij het op verzoek informatie aanleveren nu ook onderdeel is van de Woo.
Het actief openbaar maken van overheidsinformatie moet gebeuren via het centrale online platform dat hiervoor door de rijksoverheid wordt ontwikkeld en onderhouden. Dit platform wordt/is de centrale vindplaats voor overheidsinformatie.
Bestuursorganen moeten ervoor zorgen dat overheidsinformatie te vinden is op deze centrale vindplaats. Dit kan middels een koppeling met het platform[2].
De werking van de Woo per 1 mei 2022
De wet is weliswaar per 1 mei 2022 in werking getreden maar daarin is opgenomen dat de fasering bij Koninklijk besluit wordt bepaald[3]. Het uitrollen van de Woo zal – wat organisaties betreft – ‘top-down’, in fases plaatsvinden. Eerst zijn centrale overheden als ministeries aan de beurt, daarna provincies, gemeenten, waterschappen en zo verder.
Daarnaast kunnen voor de verschillende informatiecategorieën van art. 3.3. lid 1 en lid 2 Woo[4] ook andere faseringen worden vastgesteld.
Op deze manier zullen de komende jaren van steeds meer overheidsorganisaties, steeds meer categorieën van overheidsinformatie actief openbaar worden gemaakt. Dit is veel werk en vraagt veel aanpassingen aan systemen. Door de fasering kan er tijd en ruimte gecreëerd worden voor gedegen voorbereidingen en een werkbare uitvoering in kleine stappen.
Overigens zijn art. 3.3 lid 1 en lid 2 Woo nog niet formeel bekrachtigd. Dat is de reden waarom dit artikel nog niet geheel te vinden is op Wetten.nl – waar alleen actueel en formeel vastgestelde wetgeving te vinden is.
Overgangsrecht
De fasering bij Koninklijke besluiten is nog niet bepaald of vastgesteld. Dit zal nog bekend worden gemaakt. De verplichtingen zijn dan ook nog niet geheel van kracht.
Naar verwachting zal vanaf 1 januari 2023 de actieve openbaarmakingsplicht gaan gelden voor de eerste categorieën (van algemene) overheidsinformatie als genoemd in artikel 3.3 lid 1 en lid 2, voor de centrale overheden.
De algemene inspanningsverplichting voor bestuursorganen om overheidsinformatie actief openbaar te maken[5] is wel al in werking getreden met ingang van 1 mei 2022[6].
Daarnaast bevat de Woo overgangsrecht voor actieve openbaarmaking van overheidsinformatie op eigen initiatief (artikelen 10.2 en 10.2a Woo) en voor sommige specifieke (documenten) van organen (artikelen 10.2b-10.2d Woo).
Afsluiting
We hebben in dit artikel gekeken naar het doel van de Woo en de beweging die ermee in gang wordt gezet ten gevolge van de inwerkingtreding op 1 mei 2022. Vertrouwen van de samenleving in de overheid en betrouwbaarheid van overheidsinformatie kan worden bereikt door vanuit de overheid openheid, transparantie en toegankelijkheid te verschaffen. Hieraan zal vanuit de overheid ook de algemene zorgplicht voor een goede informatiehuishouding bijdragen. Om tijd en ruimte te creëren - waardoor het proces op werkbare wijze uitgevoerd kan worden - zullen gefaseerd, telkens kleine stappen worden genomen.
We houden een en ander in de gaten en zullen u in onze nieuwsbrieven op de hoogte houden wanneer er nieuwe ontwikkelingen zijn.
[1] art. 3.3 lid 1 en 2 Woo, zie https://overheidenopenbaarheid.nl/woo/artikel-3-3-actieve-openbaarmaking-van-categorieen-informatie en https://www.informatiehuishouding.nl/Producten+%26+publicaties/vragen-en-antwoorden/vac-actieve-openbaarmaking/wat-zijn-de-woo-categorieen.
[2] https://open.overheid.nl.
[3] art. 10.3 lid 2 Woo.
[4] art. 3.3 lid 1 en 2 Woo, zie https://overheidenopenbaarheid.nl/woo/artikel-3-3-actieve-openbaarmaking-van-categorieen-informatie en https://www.informatiehuishouding.nl/Producten+%26+publicaties/vragen-en-antwoorden/vac-actieve-openbaarmaking/wat-zijn-de-woo-categorieen.
[5] art. 3.1 Woo; vgl. art. 8 Wob.
[6] art. 10.3 Woo.
