AI in de zorg: VWS presenteert nieuw realisatieprogramma

Minister Bruijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft op 6 oktober 2025 de Tweede Kamer geïnformeerd over zijn nieuwe programma Realisatie AI in de zorg. Met dit programma wil hij de inzet van artificiële intelligentie (AI) in de zorgsector veilig en verantwoord versnellen om de werkdruk te verlichten en de kansen van AI te benutten. De kamerbrief beschrijft een aanpak langs twee sporen: enerzijds het op orde brengen van randvoorwaarden, anderzijds het implementeren van concrete AI-toepassingen in de praktijk.

Aanleiding: druk op de zorg en kansen voor AI

De zorg staat onder druk door een groeiende zorgvraag en personeelstekorten. Ook gaat een groot deel van de werktijd van zorgprofessionals op aan administratieve taken. In het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) is daarom afgesproken dat administratie in 2030 maximaal 20% van de werktijd mag innemen. AI wordt gezien als kansrijke technologie om zowel de administratieve last als arbeidsdruk te verlagen.

AI kan ook bijdragen aan betere kwaliteit en toegankelijkheid van zorg, mits passend ingezet. De technologie is bedoeld ter ondersteuning, waarbij zorgprofessionals eindverantwoordelijk blijven. Het programma haakt aan bij bredere strategieën, zoals de Nationale Visie op het gezondheidsinformatiestelsel (NVS) en de Nationale Technologiestrategie, waarin AI als sleuteltechnologie wordt genoemd.

Vier knelpunten belemmeren AI-adoptie

Volgens de brief zijn er vier hoofdproblemen:

Gebrek aan gezamenlijke visie en strategie: er is geen breed gedragen strategie of implementatieplan voor AI in de zorg.
Tekort aan AI-vaardigheden en kennis: AI-geletterdheid bij zorgpersoneel en bestuur is nog beperkt.
Technische randvoorwaarden ontbreken: datakwaliteit, interoperabiliteit en standaardisatie zijn nog onvoldoende geregeld.
Gebrek aan vertrouwen en transparantie: er leven twijfels over betrouwbaarheid en uitlegbaarheid van AI-systemen. Kwaliteitskaders en betrokkenheid van gebruikers zijn nodig om draagvlak te vergroten.

Spoor 1: randvoorwaarden en ethiek

Spoor 1 richt zich op het creëren van een vruchtbaar zorgklimaat voor doelmatige en veilige inzet van AI. Dit betekent dat VWS, in een regierol, samen met zorgpartijen gaat werken aan alle voorwaarden die nodig zijn om AI versneld maar verantwoord in gebruik te nemen.

VWS zal samen met het veld werken aan o.a.:

validatiekaders ontwikkelen voor veilige opschaling van AI-toepassingen;
zorginstellingen begeleiden in ‘AI-ready’ worden via veranderingsmanagement en het betrekken van patiënten en cliënten;
ondersteuning bij ethische, juridische en inkoopvraagstukken, inclusief een medisch-ethisch kader en richtlijnen over uitlegbaarheid van algoritmen;
datamanagement en data-governance versterken;
ontwikkeling van technische en semantische standaarden, afgestemd op o.a. de AI-verordening;
scholing en training voor zorgprofessionals, gericht op AI-kennis en vaardigheden;
publieksvoorlichting en bewustwording over AI bij patiënten en burgers.

Deze acties vormen de noodzakelijke basis om AI duurzaam in te bedden in de zorg.

Spoor 2: implementatie van AI-toepassingen

In Spoor 2 worden AI-oplossingen in de praktijk toegepast. De eerste aandacht gaat uit naar twee thema’s:

spraakgestuurd rapporteren, waarmee zorgprofessionals hun verslaglegging sneller en eenvoudiger kunnen doen;
capaciteitsplanning, gericht op het slimmer inzetten van personeel en middelen.

Deze toepassingen worden door het veld als kansrijk beschouwd en zouden bij succesvolle inzet veel impact kunnen hebben op de arbeidsproductiviteit en het werkplezier van zorgverleners. Het kiezen van een beperkt aantal toepassingsgebieden heeft ook te maken met capaciteit en vertrouwen: door te beginnen met een kleine, concretere scope wordt de beperkte beschikbare AI-expertise in de zorg zo efficiënt mogelijk ingezet én zou ervaring opgedaan kunnen worden om het vertrouwen in AI te laten groeien.

Financiering

Voor de implementatie van deze AI-toepassingen wordt ook financiële ondersteuning ingezet. Naast investeringen die zorgaanbieders en zorgverzekeraars zelf al doen in AI, zal een deel van de doorbraakmiddelen uit het AZWA hiervoor worden gereserveerd (in totaal €400 miljoen in 2027 en nog eens €400 miljoen in 2028).

Implicaties voor zorgorganisaties en privacyprofessionals

Zorgorganisaties worden aangemoedigd om AI op de strategische agenda te zetten. Zij zullen moeten investeren in training, datamanagement en governance. Het opzetten van ethische toetsingskaders en het betrekken van gebruikers zijn cruciaal om draagvlak te garanderen.

Voor privacy- en complianceprofessionals biedt het programma duidelijke aanknopingspunten: zij krijgen een belangrijke rol in het toetsen van AI-toepassingen aan o.a. de AVG en de AI-verordening. Privacy, uitlegbaarheid en dataveiligheid moeten vanaf het begin goed geborgd zijn.

Het programma Realisatie AI in de zorg markeert een volgende stap in de digitalisering van de zorg, waarbij innovatie hand in hand moet gaan met verantwoordelijkheid. Zorginstellingen doen er goed aan zich tijdig voor te bereiden op de komende AI-toepassingen en de bijbehorende kaders. De exacte invulling van de regierol van VWS en de verwachtingen richting zorgpartijen wordt in de komende periode verder uitgewerkt. De minister heeft aangekondigd de Kamer in het voorjaar van 2026 nader te informeren over de voortgang van het programma en over wat er concreet van de betrokken partijen wordt gevraagd. Voor nu is duidelijk dat AI een blijvende plek lijkt te verwerven in het zorgbeleid.

Naar het overzicht